Vijftien leerlingen zitten over hun tafeltjes gebogen. Dertien van hen hebben een pen in hun rechterhand, twee schrijven met links. De meesten dragen een spijkerbroek en witte sneakers, een enkeling een korte broek of schoenen met een andere kleur. Op de bank aan de zijkant van de gymzaal staan flesjes drinken. Zeventien bevatten een gele frisdrank, zestien een rood-paarse en tweeëndertig flesjes zijn gevuld met water. Terwijl de leerlingen van vwo6 hun examen biologie maken, neem ik de omgeving in me op.

Natuurlijk is het belangrijk dat er gesurveilleerd wordt, maar het is zo saai. Ik ben al niet goed in stilzitten, stilzitten en niks doen is nog veel moeilijker. Zo zacht mogelijk sla ik een examenboekje open, benieuwd naar de vragen die gesteld worden. Ik durf te stellen dat ik een behoorlijke woordenschat heb, maar hier kan ik echt niets mee. Er staan zó veel moeilijke termen en begrippen in, dat ik het boekje gauw weer dichtsla. Ik heb biologie niet voor niets laten vallen na vwo3.

De vijftien leerlingen in de zaal zitten in drie rijen. Zes in de rijen links en in het midden, drie aan de rechterkant. Bij het meisje dat midden-voor zit, ligt een pen op de grond. Ik onderdruk de neiging naar haar toe te lopen en de pen op te pakken. Ze schrijft met een andere; deze ligt vast niet toevallig op de vloer.

Tergend langzaam tikt de tijd weg. Een uur moet ik hier zitten, staan, surveilleren en observeren. Daarna mag ik door naar de andere gymzaal, waar vmbo-tl4 het examen nask2 maakt. De havoleerlingen maken hun eindtoetsen in het kerkgebouw een paar straten verderop, maar daar hoef ik vandaag niet naar toe. Ik kijk van mijn horloge naar de klok, maar de secondewijzer gaat er niet sneller door.

Om drie uur word ik afgelost. Met een glimlach begroet ik de collega die het van me overneemt, met een knikje neem ik afscheid van de surveillant die aan de andere kant van de zaal zit. Vlug loop ik naar de ruimte van de tl’ers. Daar staan zevenentachtig tafeltjes voor leerlingen en nog een paar extra voor de surveillanten. Slechts vier zijn er bezet: drie door leerlingen, één door mijn toezichthoudende collega.

Op het proces-verbaal zie ik dat er slechts acht leerlingen waren die nask2-examen kwamen maken vanmiddag. Eén van hen is naar het toilet geweest en vijf zijn er al vertrokken. Er zitten nog twee meisjes en één jongen. Twee van de drie heb ik Nederlands gegeven, vroeger, toen ze nog in de onderbouw zaten.

Er hangen wel baskets aan de muren van deze zaal, maar in tegenstelling tot die van vwo zie ik geen touwen, ringen of klimwand. De ramen staan een stukje open. Het geluid van stille concentratie overheerst, toch hoor je af en toe ook voorbijrijdende auto’s en fluitende vogels.

Eén voor één steken de leerlingen hun hand op om aan te geven dat ze het gemaakte werk willen inleveren. Een lid van de examencommissie komt vertellen dat het laatste kwartier is ingegaan. Op dat moment zit er nog één meisje in de zaal. Twee minuten voor het eind van de zitting steekt ook zij haar hand op.

Mijn collega en ik lopen nog wat formaliteiten na voor zij alle examens naar de administratie brengt. Daar zullen ze de kluis in gaan tot de verantwoordelijke docent ze komt ophalen om na te kijken. Ik mag natuurlijk niet klagen, het zijn de leerlingen die het echte werk verrichten deze dagen, maar ik ben blij dat het erop zit. Terwijl ik de zaal uitloop, glijdt mijn blik over de overgebleven flesjes drinken. Ik heb ze niet eens geteld.