Net wanneer ik mijn mentorleerlingen rustig aan het werk heb, komen een paar jongens binnen die ik het vorige uur heb lesgegeven. ‘Iets vergeten, heren?’ vraag ik. ‘Nee,’ antwoorden ze. ‘We hebben ons verslag opnieuw ingeleverd. Wilt u controleren of we plagiaat hebben gepleegd?’ Nog voor ik antwoord kan geven, stormen er meer jongens en meiden het lokaal in, allemaal met dezelfde vraag.

‘Maar jullie weten toch zélf wel of de teksten gekopieerd zijn of niet? Dat hoef ik toch niet voor jullie uit te zoeken?’ ‘Toe mevrouw, wilt u toch even kijken wat de computer ervan vindt?’ Kennelijk is de ‘mening’ van internet op dit punt belangrijker dan het geweten van mijn leerlingen.

Vroeger, toen ik op de middelbare school zat, moest ik naar de bibliotheek in de stad voor samenvattingen, uittreksels en achtergrondinformatie als ik geen zin had om mijn boeken zelf te lezen of verslagen zelf te schrijven. We hadden nog geen internet en al helemaal geen scholieren.com om teksten van te kopiëren. Frauderen kostte zoveel moeite, dat ik de boekopdrachten net zo goed zelf kon maken.

De huidige populatie leerlingen heeft een heel ander uitgangspunt. Geregeld vragen ze me openlijk of ze de verfilming mogen kijken en of het toegestaan is een online samenvatting te lezen in plaats van het eigenlijke boek. Internet staat zo vol beschrijvingen van tijd, ruimte, hoofdpersonen en stijl dat de meeste jongeren domweg niet inzien waarom ze dat zelf óók zouden noteren.

De tijd vraagt om andere opdrachten. Soms laat ik leerlingen een vlog maken over een gelezen boek of een doos vullen met spullen die bij het verhaal passen, andere keren vraag ik toch een ouderwets verslag. De voordelen van het internet gelden daarbij niet alleen voor leerlingen, ook voor mij als docent. Een paar jaar geleden typte ik bij twijfel een volledige zin uit het werkstuk tussen aanhalingstekens in Google. Binnen een paar seconden wist ik of een leerling zijn alinea’s zelf geschreven had of ze van iemand anders had ‘geleend’.

Nu gaat het nog sneller: het leerlingvolgsysteem dat we gebruiken en waarin leerlingen hun verslagen uploaden, voert een automatische plagiaatcontrole uit. Met percentages, arceringen en directe links in de kantlijn wordt me in één oogopslag duidelijk gemaakt van wie de ingeleverde opdracht écht afkomstig is, tot grote frustratie van mijn leerlingen.

‘Jongens en meiden,’ verkondigde ik daarom tijdens mijn vorige les. ‘Jullie hebben geluk dat het uiterste inlevermoment pas vanavond is, dus hebben jullie nu nog kans om je verslag aan te passen en de verbeterde versie te uploaden. Plagiaat leidt sowieso tot een onvoldoende, dus zorg ervoor dat je echt je eigen woorden gebruikt.’

’s Middags tref ik mijn teamleider op de gang. Zij was degene die mijn leerlingen tijdens een invaluur toestemming had gegeven naar mij toe te gaan. ‘Weet je wel dat ik op dat moment lesgaf?’ vraag ik. ‘Jawel,’ zegt ze. ‘Maar volgens die jongens had je jouw klas heel goed onder controle. Ik heb ook zó om ze gelachen! Ze waren boos en snapten niet waarom ze hun verslag moesten aanpassen. Het mooiste kwam pas toen ik vroeg of ze wel wisten wat plagiaat is. “Ja,” briesten ze. “Dat is dat zij kan zien dat ik het van een ander heb gekopieerd.”‘

Tja. Scholieren zijn niet de enigen die weten hoe internet werkt.