Het was mijn plan om de meiden op tijd naar bed te brengen en om acht uur zelf, voor de televisie, twee minuten stil te zijn. Maar het liep anders vanavond. Drukker, rommeliger en trager, waardoor vroeg naar bed gaan niet haalbaar bleek. Het enige alternatief? Samen stil zijn, hoe moeilijk dat soms ook is.

Toen ik de oudste gisteren naar bed bracht, vertelde ik haar al dat we de vlag vandaag halfstok zouden hangen. ‘Maar dat is toch helemaal niet feestelijk?’ vroeg ze. Ze had gelijk. De dodenherdenking ís ook niet feestelijk. Hij is best ingewikkeld zelfs, zeker als je pas zeven jaar bent, maar wel heel belangrijk.

Vorige week heb ik ’t Hooge Nest van Roxane van Iperen gelezen. Een schitterend, maar ook beklemmend boek over de jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Ik weet ook nog dat we vroeger op school Schindler’s List keken. Ik zat toen in 3vwo en het was niet alleen de film die indruk op me maakte, maar vooral de geschiedenisdocent zelf: bij de populaire leraar liepen de tranen over de wangen.

De Tweede Wereldoorlog was al afgelopen ver voor mijn ouders geboren werden. Ik prijs mezelf gelukkig dat ik in vrede ben opgegroeid en mag leven. Diep ontroerd heb ik rondgelopen in Westerbork, Terezín en Auschwitz. Toch besefte ik me daar voortdurend dat ik vrij ben. Dat ik vrijwillig door de poort naar binnen ging en vooral: dat ik ook vrijwillig weer naar buiten zou gaan.

Die boeken, films en bezoeken aan voormalige concentratiekampen maken indruk. Tegelijkertijd weet ik dat ik slechts een fractie ken van de verschrikkingen van de oorlog. Ik weet bijna niets, omdat ik vrij ben, en ik hecht er waarde aan daar af en toe bij stil te staan. Maar hoe leg je dat uit aan een kind?

Ik waagde een poging, vanavond, vanaf het moment dat ik besloten had dat we de dodenherdenking met zijn drieën zouden beleven, mijn meisjes en ik. De jongste, van vijf, begreep dat ze twee minuten niet mocht praten. De oudste had meer vragen. ‘Aan wie moet ik dan denken?’ wilde ze weten. ‘Ik ken helemaal niemand die is doodgegaan in de oorlog. Mag ik ook aan opa denken? En aan Ronnie?’

We keken met elkaar naar de koning en de koningin die een krans legden op de verder zo lege Dam. We luisterden naar de trompettist die het taptoe-signaal blies. We waren stil. Nou ja, we probeerden het.

Twee minuten bewust stil zijn is lang als je zo jong bent. Ik weet het nog van vroeger, toen ik wel voelde dat het belangrijk was, maar het tegelijkertijd ook zo moeilijk vond. Volgend jaar proberen we het gewoon nog eens. En het jaar erop weer. Al is het maar om mijn meiden te leren hoe waardevol het is dat we in vrijheid stil mogen zijn.